مقاله اول: صنعت حمل و نقل؛ تاریخچه پیدایش، رشد و تحول
حمل و نقل کالا، از دیرباز نقشی مهم در توسعه اقتصادی و اجتماعی جوامع داشته است؛ تحولات این حوزه در طول تاریخ، به جد در توسعه کشورها تأثیرگذار بوده است؛ از اینرو این صنعت با رشد روزافزون خود و رسیدن به مراتب فرامرزی، نقشی اساسی در گسترش تجارت و ارتباطات فرهنگی ملتها در سطح بینالملل ایفا نموده است. با این پیشگزاره مروری اجمالی خواهیم داشت بر تاریخچه حمل و نقل در دنیا و آنچه در دوران مختلف بر این صنعت پرتحول و مهم گذشته است.
شکلگیری و رشد صنعت حمل و نقل در دوران پیشامعاصر
اگر از دوران پارینهسنگی که حمل و نقل محدود به فواصلی کوتاه، وسایطی چون پا و متاعهایی نظیر گوشت شکار برای رفع نیازهای اولیه انسان بدوی میشد، گذر کنیم به اهمیت حمل و نقل در دوران باستان میرسیم؛ جایی که نیاز انسانها شکلی جدیتر به خود گرفته و سبک زندگی بشرعوض شد؛ انسانها از دل غارها به زندگی کنار رودخانهها روی آورده و به تدریج با کاشتن و کشاورزی آشنا شدند. آن زمان بود که اولین حمل و نقلهای جادهای با استفاده از حیوانات چهارپا نظیر اسب، الاغ و شتر آغاز گردید. کمی بعدتر انسان موفق به ساخت قایقهای چوبی گردید که با استفاده از رودها و بعدتر دریاچهها توانست آغاز حمل و نقل آبی را رقم بزند. کمکم امپراتوریهایی نظیر مصر و روم باستان اقدام به ساخت و توسعه جادههای سنگفرش و کانالهای آبی نمودند که شاید بتوان گفت این مهم سرآغاز حمل و نقل بین المللی در تاریخ بود. امکاناتی که نه تنها برای حمل و نقل کالا بلکه در جهت انتقال ارتشهای رزم نیز استفاده می گردید.
در قرون وسطی که انسان از لحاظ تولید ابزار حمل و نقل پیشرفتهتر از پیش شده بود با ساخت کشتیهای بزرگ بادبانی تحولی دیگر را در زمینه حمل و نقل از بعد مسافت ایجاد نمود؛ فینیقیها، یونانیها و رومیها با استفاده از این کشتیها اقدام به حمل کالاهای خود کردند که قدمی بزرگ در پیشبرد و تسهیل تجارت جهانی بود. در قرون وسطی، تجارت دریایی از اهمیت ویژهای برخوردار بود. جمهوریهای تجاری مانند ونیز و جنوا ایتالیا نقش مهمی در حمل و نقل کالاها در دریای مدیترانه ایفا میکردند. کشتیهای بزرگتر و بادبانهای قویتر امکان حمل و نقل ایمنتر و سریعتر را فراهم نمود؛ البته این دوره را از لحاظ تاریخی میتوان دورهای مهم برای حمل و نقل جادهای نیز قلمداد کرد چرا که ساخت جادههای و مسیرهای مهمی همچون جاده ابریشم محصول این دوران بود. جادهای که برای اولین بار تبادل کالا را بین شرق و غرب قسمت عظیمی از کره زمین ممکن ساخت و اولین حمل و نقل کالا با استفاده از آن بین چین، ایران و مصر شکل گرفت.
در ادامه تحولات، شاید بتوان به وقوع پیوستن انقلاب صنعتی در قرون ۱۸ و ۱۹ میلادی را مهمترین تحول دوران پیشامعاصر این در صنعت نوپای حمل و نقل دانست چرا که اختراع ماشین بخار و ساخت راهآهن که در این دوران اتفاق افتاد، باعث اولین جهش و همزمانی دو مزیت حمل و نقل کالاها یعنی سرعت بیشتر و هزینه کمتر شد. کشتیهای بخار نیز در این دوران به کار گرفته شدند که شاید بتوان آن را اولین گام مکانیزه شدن صنعت حمل و نقل دریایی دانست. پس از این دوران دیگر اتفاق مهمی برای این صنعت تا فرا رسیدن قرن بیستم روی نداد.
قرن بیستم؛ گذار صنعت حمل و نقل به دوران معاصر و مدرن
با فرا رسیدن قرن بیستم، اختراع خودروهای بنزینی و جادههای مکانیزه، توسعه راه آهن و قطارهای برقی، اختراع هواپیماها و کشتیهای باربری غولپیکر و توسعه شهرها و روستاها، شبکههای بزرگتری برای حمل و نقل اتفاق افتاد. این شبکهها به ارتباطات محلی و بینالمللی کمک کردند و شبکههای حمل چندمنظوره صنعت حمل و نقل را نیز مانند تمامی صنایع وارد مرحله جدیدی از رشد و شکوفایی خود نمودند. با فرا رسیدن سال 200 و آغاز قرن بیست یکم دوران مدرن این صنعت آغاز گردید. در دوران مدرن و معاصر، با روی کار آمدن فناوریهای نوین نظیر اینترنت اشیا، ردیابی GPS و بلاکچین، صنعت حمل و نقل به سمت هوشمندسازی، کارایی حمل و بارگیری سریعتر رفت.
آینده صنعت حمل و نقل
تاریخچه حمل و نقل بینالمللی نشاندهنده روند پیوستهای از نوآوری و پیشرفت است که توامان به گسترش تجارت جهانی و ارتباطات فرهنگی منجر شده است. این تحولها نشاندهنده تلاش همیشگی بشر برای بهبود، تسهیل و تسریع بیش از پیش فرآیندهای حمل و نقل در طول تاریخ بوده است. حمل و نقل با استفاده از هوش مصنوعی، پهپادها و خودروهای خودران نیز از نوآوریهای جدیدی است که قطعا در آیندهای نزدیک متداول خواهد شد. روند تحولات این صنعت از گذشته تا کنون همچنان با پیشرفت فناوری ادامه دارد و اهمیت تحولات این صنعت بعنوان یک از صنایع مهم دنیا، ایفای نقش حیاتیاشان در توسعه اقتصادی و اجتماعی جهان است.
